Đài Loan, Giáo Dục & Văn Hóa

Một Thoáng Đài Loan, Giáo Dục và Văn Hóa
Thích Minh Thành (Ph.D)
Chiều ngày 12 tháng 10, 2006, chuyến bay VN928 đưa đoàn đại biểu Học Viện Phật Giáo Việt Nam từ Thành Phố Hồ Chí Minh sang Đài Bắc tham dự hội thảo. Dẫn đoàn là Giáo Sư Tiến Sĩ Lê Mạnh Thác và ba vị thành viên là Đại Đức Thích Tâm Đức, Đại Đức Thích Minh Thành và Đại Đức Thích Giác Hiệp. Đón đoàn tại sân bay có Thượng tọa Triệt Định, thầy Hạnh Bình, thầy Giải Hiền, một số tăng ni, giáo sư và cư sĩ. Tối hôm đó đoàn trú ở chùa Nguyên Hanh ở phố Trường Thanh, Tân Trang. Đây là chi nhánh của Tổ Đình Nguyên Hanh Tự, Cao Hùng. Thật ra tổ đình gốc ở tận Chương Châu, tỉnh Phúc Kiến, Trung Quốc, có lịch sử trên 300 năm, từ triều đại vua Càn Long nhà Thanh.

.

Sáng hôm sau, 13 tháng 10, đoàn khởi hành đến Đại Học Hoa Phạm, Thạch Định, Huyện Đài Bắc. Đường lên trường rất ngoạn mục, bên rừng, bên núi, phong cảnh vừa u nhã vừa hiện đại với đường cao tốc Bắc Nam lúc ẩn lúc hiện phía bên kia đồi. Trường Đại Học Hoa Phạm nằm trên một sườn núi với những kiến trúc mang đầy tính nghệ thuật. Hỏi ra mới biết rằng Ni Trưởng Hiểu Vân là một nghệ sĩ học giả và tu sĩ. Một sự kết hợp kỳ lạ của những thiên tư hiếm có. Khi xây dựng Ni Trưởng chủ trương mỗi một toà nhà phải là một tác phẩm nghệ thuật, mỗi một gian phòng phải là một tác phẩm nghệ thuật. Thảo nào, ngay cả nhà bếp và dãi nhà ăn cũng được thiết kế đẹp mắt, hài hoà.

.

Thầy Hạnh Bình, một tăng sinh Việt Nam kỳ cựu, cho biết Trường này có 8 toà nhà lớn và đang xây thêm một toà nhà mới để mở rộng thư viện. Trường có 3 viện, mỗi viện khoảng 10 khoa, tổng cộng có khoảng 30 khoa với trên 4.000 sinh viên; nổi bật là khoa Đông Phương Nhân Văn Học chuyên đào tạo cấp Cao Học và Tiến Sĩ. Thầy Hạnh Bình đang làm cầu nối để giúp tăng ni sinh Việt Nam có được học bổng; mỗi học bổng giá trị khoảng 4.000 USD/năm. Như vậy tăng ni sinh có nguyện vọng du học Đài Loan chỉ cần chi thêm khoảng 1000 USD/năm nữa là đủ.

.

Nội dung hội thảo đầu tiên tập trung về sự nghiệp hành hoạt của Ni Trưởng Hiểu Vân một trong những nữ nhân kỳ tài của Đài Loan. Sinh trưởng ở Hồng Kông, ni trưởng đi tham học nhiều nước trên thế giới, một thân một mình phận nữ. Từ Bắc Mỹ đến Pháp, Bỉ, Đức, từ Ấn Độ đến Hy Lạp, Thổ Nhĩ Kỳ... cuối cùng đến Đài Loan khai sơn Hoa Phạm. Những thành tích học nghiệp cũng như đạo nghiệp của Ni Trưởng thật đáng kính ngưỡng. Nhiều học giả thâm niên đã phát biểu những lời tâm phục, khẩu phục.

.

Nội dung hội thảo thứ hai về giáo dục và văn hóa Phật giáo được sự tham gia của những vị giáo sư tên tuổi đến từ Bắc Mỹ, Canada, Nhật Bản, Liên bang Nga, Mã Lai, Trung Quốc và Việt Nam. Hấp dẫn là bài tham luận của giáo sư Lewis R. Lancaster (Hoa Kỳ) với đề tài “Giáo dục Phật giáo và khoa học kỷ thuật”. Giáo sư Lê Mạnh Thát với bài phát biểu về “Bản dịch kinh Pháp Hoa của Ngài Pháp Liên” đã thu hút sự chú ý và sự nể phục của giới học giả. Ngoài ra còn có giáo sư A.W. Barber (Canada) với đề tài “Tư tưởng của Ngài Viên Lâm đối với việc nghiên cứu Phật giáo” và nữ giáo sư Elise De Vido (Hoa Kỳ) với đề tài “Ảnh hưởng của Thái Hư Đại Sư đối với Phật giáo Việt Nam”. Dĩ nhiên, trong bài ký sự này người viết không thể kể hết những bài tham luận hấp dẫn khác.

.

Tối hôm ấy đoàn Việt Nam về lại chùa Nguyên Hanh trong tâm trạng sung sướng với đầy ấp những điều mới lạ vừa tiếp nhận được trong ngày. Chưa hết sau buổi ‘dược thực’ đoàn Việt Nam còn được tham dự buổi nói chuyện của giáo sư Lewis R. Lancaster với đề tài liên quan đến những bước chuyển động lớn trong lịch sử phát triển của đạo Phật. Giáo sư cũng giới thiệu phần mềm vi tính GIF độc đáo đang được khoa Phật học thuộc đại học Berkeley Hoa Kỳ phát triển. Phần mềm này có khả năng tái hiện lại từng bước thăng trầm, từng năm thay đổi của một vị trí địa lýt định trên bề mặt địa cầu.

.

Buổi nói chuyện đã khép lại. Giáo sư Lancaster bước ra phòng giải lao, cầm chén trà hòa mình vào đại chúng, góp vài câu chuyện u mặc xuề xoà như đang tan loãng vào bầu không khí chung quanh. Vị giáo sư với vóc dáng cao gầy, mái đầu màu tuyết trắng, đôi mắt tinh anh với nhiều vết chân chim, mỗi lần cười là cả gương mặt cười theo, tự thân đã là một tác phẩm nghệ thuật đầy thiền vị. Hơn nữa, với cách diễn đạt đỉnh đạt, giọng nói trầm tỉnh an hòa thật sự giáo sư đã để lại trong lòng người viết những ấn tượng mạnh mẽ: một phong cách thanh cao nhưng không kiểu cách, sở hữu một kho trí tuệ thậm thâm mà vẫn hòa điệu nhẹ nhàng như đã thân thiết tự bao giờ.
Những ngày còn lại, đoàn tiếp tục đi thăm viếng những trọng điểm giáo dục văn hóa của Phật giáo Đài Loan như:

.

1. Đại Học Phật Quang rộng 56 mẫu đất trên đỉnh núi Lâm Mỹ, tỉnh Nghi Lan, nơi có vị tân hiệu trưởng nổi tiếng Ông Chánh Nghĩa. Nơi đây có câu chuyện “tam cố thảo lư” thú vị của Đại Lão Hòa Thượng Thích Tinh Vân và câu chuyện toà nhà thư viện của hai vị bồ-tát tại gia. Đại học hiện có hơn 20 khoa thuộc hai lĩnh vực nhân văn học và xã hội học. Khoa Tôn giáo học chú trọng 4 nội dung: (1) Môn nghiên cứu căn bản; (2) Môn nghiên cứu giao thoa giữa các tôn giáo; (3) Môn ứng dụng trị liệu; và (4) Môn nghiên cứu thực địa điền dã. Ngoài việc đào tạo chuyên gia tôn giáo học, Đại Học còn thúc đẩy việc giao lưu giữa các tôn giáo về phương diện học thuật, văn hóa...

.

2. Đại Học Tăng Già thuộc Pháp Cổ Sơn ở thôn Tam Giới, xã Kim Sơn, Huyện Đài Bắc. Đoàn được Thượng Tọa Thích Quả Nguyên, thiền chủ và Thầy Thích Hạnh Giới, một vị tiến sĩ Tôn Giáo Học từ Hannover, Đức, đón tiếp. Điều thú vị là cả hai đều gốc là người Việt và vẫn giữ được khả năng diễn đạt tiết trôi chảy. Đoàn được xem đoạn phim giới thiệu mà chất lượng đã đạt đến đỉnh cao của nghệ thuật nhà thiền. Những hạng mục xây dựng nơi đây đều triệt để tuân thủ những nguyên tắc bảo tồn sinh thái và thể hiện đậm đà phong cách tiêu dao thanh thoát của chốn tòng lâm.

.

3. Phật Học Viện Viên Quang nơi Thầy Hạnh Bình đang giảng dạy, đoàn được Thượng toạ Hiệu Phó đón tiếp thân mật, và dẫn đoàn thăm viếng nội viện. Một dãi lầu khoảng Tăng xá đang thi công xây dựng sắp sửa hoàn tất. Đặc biệt Học Viện Viên Quang có một pho tượng cổ Quán Âm Nghìn Mắt Nghìn Tay bằng gổ cao khoảng 3 mét, chạm khắc thật tinh xảo và pho tượng ngài Huyền Trang rất ấn tượng.

.

4. Phật Học Viện Phúc Nghiêm do Đại Lão Hòa Thượng Ấn Thuận khai sơn tọa lạc tại số 3, ngõ 365, đường Minh Hồ, thành phố Tân Trúc. Tuy là một học viện nhưng cách kiến trúc giống như một thiền viện với phong cách trầm mặc, hài hòa với cảnh trí thiên nhiên. Từ tháng 9 năm 2000, Học Viện đã chuyển thành đại học với chương trình 4 năm ở cấp đại học và 3 năm ở cấp cao học.

.

5. Đại Học Nam Hoa tọa lạc ở số 32 xã Trung Khanh, thị trấn Đại Lâm huyện Gia Nghĩa, nằm trên một mãnh đất rộng 60 mẫu. Đây là một Đại Học tầm cở ở Miền Nam Đài Loan do Đại Lão Hòa Thượng Tinh Vân sáng lập. Thư viện có 727 chổ ngồi, lưu trữ 155 ngàn quyển sách trong đó có 1.880 thuộc dạng báo chí. Cứ mỗi năm nhà trường có ngân quỷ khoảng 10 tỷ VNĐ để bổ xung thêm sách báo. Đại học hiện có hơn 40 khoa thuộc 4 lĩnh vực: Quản Lý, Nhân Văn, Khoa Học Xã Hội và Phát Triển Giáo Dục với khoảng 6 ngàn sinh viên tham học. Ở đây Phật học không đơn thuần là Kinh Luật Luận mà phải nghiên cứu trong một mối tương quan vì vậy mà một sinh viên phải chọn các chuyên ban như: Phật học xã hội học, Phật học kinh tế học, Phật học lịch sử học, Phật học tâm lý học...

.

6. Tổ Đình Nguyên Hanh tọa lạc tại số 7 ngõ Nguyên Hanh, phường Cổ Sơn, Cao Hùng hiện do Hòa Thượng Phổ Diệu tọa chủ. Được Đại Sư Kinh Nguyên xây dựng năm 1743 để phụng thờ Bồ-tát Quán Thế Âm, Nguyên Hanh được xem là một trong những ngôi chùa xưa nhất ở Cao Hùng. Hiện nay chùa cao 5 tầng lưng lững trên sườn núi Thọ Sơn. Vị tri khách kể rằng hồi mới sáng lập nguyên vùng này là gò bãi hoang sơ, cửa nhà phường san sát dưới kia đều nằm trong cuộc đất mà khi xưa nhà chùa khai khẩn. Tuy chuyên tu tịnh độ nhưng nhà chùa có những hoạt động đa dạng, từ việc giáo dục ngang qua Phật Học Viện Nguyên Hanh đến những khoá Phật thất, Bát quan trai định kỳ; từ việc in ấn bán nguyệt san “Diệu Lâm Tạp Chí” đến việc phiên dịch Thánh Tạng Pali. Ngoài ra còn các hoạt động từ thiện xã hội, đặc biệt là xe phát thuốc lưu động dành cho

những vùng sâu.

.

7. Phật Quang Sơn Tự ở thôn Đại Thọ, Cao Hùng, là một ngôi già lam quy mô nhất nhì Đài Loan và thế giới với hơn 20 toà điện, đường, lầu các trang nghiêm; trong đó Phật Học Viện Tòng Lâm là nơi đào tạo những tăng sĩ chuyên tu, thực học. Được sáng lập năm 1967 học viện tiếp nhận sinh viên từ Đài Loan và nhiều nước khác... đồng thời cũng đã có hơn 200 chi nhánh ở khắp nơi trên thế giới. Tờ nhật báo “Nhân Gian Phước Báo” của hệ thống Phật Quang Sơn phát hành 200.000 ấn bản mỗi ngày. Quả thật Đại Lão Hòa Thượng Thích Tinh Vân đã có một sự nghiệp kỳ vĩ cống hiến cho Phật giáo Đài Loan và thế giới.

.

8. Trung Đài Thiền Tự ở số 1, đại lộ Tân Lý Trung Đài, thị trấn Phố Lý, huyện Nam Đầu, do Hòa Thượng Thích Duy Giác sáng lập. Ngôi chùa tọa lạc trên một đỉnh núi lớn, hai bên có hai đỉnh núi nhỏ hộ vệ; đứng trước cổng chùa khách hành hương có thể phóng tầm mắt bao trùm cả thị trấn Phố Lý xa xa. Đây là một đại già lam được xây dựng hoành tráng, kỳ vĩ bậc nhất Đài Loan, có khi được mệnh danh là Vatican của Phật giáo. Tổng thể kiến trúc là một dung hợp những nguyên lý của nghệ thuật, văn hóa, khoa học và hoằng pháp. Có thể nói mỗi một hạng mục kiến trúc bên ngoài, mỗi một phong cách trang hoàng bên trong, đều là biểu hiện sống động của một ý tưởng nào đó trong hệ thống tư tưởng Phật giáo. Thượng Tọa Thích Kiến Đạt đã đưa đoàn vào nội viện chiêm bái, đặc biệt là được lên tận đỉnh của toà tháp chính cao 108 mét gồm 37 tầng. Đoàn Việt Nam bổng cảm thấy ấm lòng khi Thượng tọa cho biết rằng tất cả 10 ngàn pho tượng trong Điện Vạn Phật đều do bàn tay của nghệ nhân Việt Nam thực hiện. Phương châm hoạt động của ngôi đại tự này gồm: Học thuật hóa, giáo dục hóa, nghệ thuật hóa, khoa học hóa và sinh hoạt hóa; được gọi chung là “ngũ hóa”. Nội viện đang có 1.200 tăng ni, trong đó có 300 vị là sinh viên của Phật học viện tại đây.

.

Dọc theo tuyến thăm viếng chính đoàn còn ghé thăm những điểm phụ như: (1) Đầm Nhật Nguyệt ở Phố Lý, chiêm bái chùa Huyền Trang, nơi thờ xương sọ của vị Đường Tăng huyền thoại; vọng bái lầu Hàm Bích và Điện Từ Ân; (2) Bệnh Viện Từ Tế Đài Bắc 800 giường ở số 289, đại lộ Kiến Quốc, Huyện Đài Bắc, được xem là đội tiền tiêu của nền y học Phật giáo; (3) Đài Truyền Hình Pháp Giới ở số 556, đại lộ Phục Hưng, Cao Hùng, là nơi phát tích của những nhà hùng biện Phật giáo Đài Loan; (4) Đài Truyền Hình Đại Ái ở số 2 đường Lập Đức, Đài Bắc, là điển hình vượt khó để đem ánh sáng từ ái đến mọi nơi.

.

Lời tạm kết:

.

Mỗi nơi là mỗi một câu chuyện làm xao xuyến lòng người. Câu chữ trên mặt giấy làm sao nói hết. Vòi vọi uy nghiêm về học thuật như hệ thống Phúc Nghiêm, vừa khúc chiết vừa nhẹ nhàng như thống Pháp Cổ, vĩ đại mà hiền hòa như hệ thống Phật Quang, bình dị bao dung như hệ thống Nguyên Hanh, hoành tráng và căn cơ như hệ thống Duy Giác, Hài hòa cộng hưởng như hệ thống Hoa Phạm, lòng từ biến mãn như hệ thống Từ Tế. Mỗi nơi mỗi vẽ đẹp, mỗi sắc thái, mỗi cách hoằng hóa nhân sinh. Thế giới Phật giáo Đài Loan dường như là một bộ sưu tập phong phú những quang phổ khác nhau, sắc thái khác nhau của chư bồ tát: Quan Âm, Văn Thù, Phổ Hiền, Dược Vương, Địa Tạng... Bức tranh điển hình của một nền Phật giáo trăm hoa đua nở.