TheNhu: Chiều Cuối Năm

TẢN MẠN CHIỀU CUỐI NĂM
Thể Như

“Bèo hợp rồi tan”, bửa tiệc nào rồi cũng tàn... Thế là chúng ta đang nói lời chia tay với năm cũ, cái năm mà trước đây 12 tháng chính chúng ta gọi là năm mới. Theo vòng quay đều đều của thời gian, 12 tháng trước mắt giờ đây mới được gọi là năm mới. Cứ như thế mà cái vòng quay cũ-mới-mới-cũ cứ quay vòng một cách lặng lẽ tự nhiên, chỉ có chúng ta dường như rất là hớn hở khi gọi ‘mới’ và rất là ‘mất khí thế’ khi gọi ‘cũ’ cho cái 12 tháng loay quay. Cũng cái 12 tháng đó, lúc đầu chúng ta gọi ‘mới’ để mà vui, lúc chót chúng ta gọi ‘cũ’ để cảm thấy tẻ nhạt rồi thờ ơ xếp lại. Có người tập trung ánh mắt vào chữ ‘mới’ để mà tung hê: “Năm nào chẳng phải năm mới”. Thậm chí còn nói rằng tháng nào chẳng phải tháng mới, ngày nào chẳng phải là ngày mới... rồi chi li hơn nữa một triết gia Phật giáo nheo nheo đôi mắt triết học nói: “Sát na nào chẳng phải là sát na mới.” Nếu năm nào cũng là mới thì làm gì mà tưng bừng rộn ràng như thế (năm vừa rồi cũng mới cơ mà!). Tưng bừng đến đỗi trên những trang báo chiếm ưu thế là những lời ‘có cánh’: Tất cả không gian, thời gian đều là xuân và chỉ là xuân mà thôi... xuân miên viễn, xuân vĩnh cữu, xuân bất tận... Nụ cười gắn mãi trên môi...

Ngược lại người khác sẽ nói: “Bèo hợp rồi tan”, nghĩ rằng mình phải nhìn thấy mặt bên kia của cái bảng hiệu ‘mới’ để nhận ra cái ‘cũ’ triết học ở đàng sau. Mười hai tháng vừa qua đã trôi với một tốc độ đều đều như tất cả cái 12 tháng trong quá khứ thì cái 12 tháng trước mắt khó có thể là biệt lệ. Chiến tranh và hận thù vẫn gay gắt, môi trường tiếp tục bị phá hủy, xung đột giữa người với người tiếp tục leo thang theo số lượng bom đạn mà loài người đang tích lũy. Thiên nhiên đã phản ứng bằng những trận sóng thần cuồng nộ, những trận động đất kinh hoàng. Những loại vi khuẩn gia cầm heo bò đã xâm phạm đến con người. Còn tiến trình lão hóa vẫn ‘hoạt động’ âm thầm từng ngày từng tháng nơi từng con người. Và, con người vẫn tiếp tục nắm níu ‘tuổi xuân’ suốt 12 tháng qua. Chắc gì 12 tháng trước mắt sẽ khác đi. Có khác thì chỉ khác cách biểu hiện ra ngoài chớ sẽ không hề khác cái nội dung bên trong khi tham sân si và tà kiến càng lúc càng được khẳng định bằng sức mạnh của nòng súng và quyền lực kinh tế. Nếu nhìn thẳng vào đại cuộc thì không thể nói là ‘mới’ được. Vũ điệu man dại của tham sân và tà kiến vẫn diễn xuất liên tục và khắp nơi trên bề mặt quả địa cầu.

Nếu ‘đại cuộc’ ai nấy đều ra sức làm trẻ mãi làm mới mãi quyền lực chính trị và kinh tế thì ‘tiểu cuộc’ nơi mỗi cá nhân ai nấy hầu như cũng muốn ‘trẻ mãi’ ‘mới mãi’ cái diện mạo vật lý của mình.

Khi ‘thêm một tuổi’ (nói cách khác là ‘bớt một tuổi’) thì cách nhìn của chúng ta cũng phải thay đổi để có thể thích nghi với cuộc sống. Thời son trẻ đã đi qua. Những ngôi sao bóng đá, cải lương, tân nhạc của ‘thời xưa ấy’ giờ đã hom hem. Bất ngờ gặp lại chúng ta thót ruột giật mình. “Trời ơi! tài năng và diểm tuyệt như thế mà lại như vầy được sao!” Thần tượng ngày xưa lung linh huyền ảo trên sàn diển rực ánh đèn, giờ đây chỉ xuất hiện trên truyền hình trong những tiểu mục ‘đàm thoại’, ngồi một chổ kể lại chuyện ‘thời xưa ấy’...

Chúng ta quên rằng bản thân mình cũng đã thay đổi không kém. Một sự thật mà chúng ta luôn luôn miễn cưởng khi phải thừa nhận. Hồi trẻ có lần bạn nhìn vào bức ảnh tuổi 30 của chính mình và chép miệng ‘không ăn ảnh’ ‘sao coi già quá’ ‘xấu quá’, ném bức ảnh vào đâu đó rồi âm thầm ‘hờn’ người thợ ảnh (đã không làm mình tươi tắn như trước). Thời gian trôi qua, năm mới dọn nhà ăn tết, bất ngờ cầm lại bức ảnh cũ bạn tươi cười khoe mẽ với mấy bà bạn: “mình đấy” mà trong lòng rộn rã niềm vui vì mình ‘coi rất trẻ trung’ và sáng chói. Đâu có ngờ đó chỉ là bước ảnh vừa ‘không ăn ảnh’ vừa ‘coi già quá’, ‘xấu quá’ mà mình đã từng ném bỏ và hờn dỗi năm xưa.
Đã cùng mấy bà bạn đi nghe thuyết pháp bao nhiêu lần về vô thường, về sinh già bệnh chết, thế mà chúng ta vẫn thấy con người của mình ‘xưa sao nay vậy’ hay ‘xưa răng nay rứa’ và đưa mắt nhìn ra phố thị ngoài kia mà rằng: ‘mặc cho dòng đời ngoài kia thay đổi’. Chữ ‘dòng đời ngoài kia’ khiến cho chúng ta cảm thấy ‘yên chí’ vì mình đang ở ‘trong này’, mặc nhiên xem ‘trong này’ là bất biến.

Ở tuổi ô mai, bạn đã từng về quê thăm ông bà ngoại và trí óc non nớt đã từng thầm có ý nghĩ: “Nữa lớn, mình không chịu lom khom, hom hem, nhăn nheo như vậy đâu”. Đức Phật dạy chúng ta những điều không thể tránh được:
1. Già là một tiến trình tự nhiên, không ai chạy thoát được.
2. Bệnh là một tiến trình tự nhiên, không ai chạy thoát được.
3. Chết là một tiến trình tự nhiên, không ai chạy thoát được.
4. Phước, không ai tránh được.
5. Họa, không ai chạy thoát được.
6. Nhân duyên, không ai chạy thoát được.
Đừng phí công ‘chạy’ mà phải biết chấp nhận và khi chúng ta hoàn toàn chấp nhận thì chúng ta mới có thể tránh được những việc chẳng những hoài công mà còn làm cho chúng ta mất phương hướng.

Nhiều người thời nay, đặc biệt là giới điện ảnh đã vận dụng hết ’12 thành công lực’ để ở mãi với thời trẻ trung mơn mởn. ‘Trẻ mãi’là một cụm từ nghịch lý và bất khả. Biết vậy mà người ta vẫn ‘chiến đấu không khoan nhượng’ trong mặt trận ‘trẻ mãi’ này. Người ta đã cho phép những lưỡi dao mổ bằng thép cắt ngang, vá dọc, lắp, ghép... trên gương mặt và thân thể của mình; cho phép những mũi kim tiêm bơm vào khóe mắt, rìa mày một lượng độc tố vừa đủ mạnh để làm tê liệt những bó cơ nhạy bén và tinh tế trên khuôn mặt và quyết liệt ‘ủi phẳng’ toàn bộ những ‘địa phương’ còn lại. Thế là cả khuôn mặt trở nên trơ phổng ra, đôi mắt không còn nheo nheo biểu cảm được nữa. Thường thì người ta làm ‘trẻ mãi’ một cách ‘bí mật quốc phòng’ và mong mọi người xem đó là ‘nét đẹp thiên thần’ trời phú của mình. ‘Nam nhi chi chí’ thời nay cũng nhiệt tình tham gia ‘mặt trận’ này với những món ‘tiên đơn thần dược’ để... trị hói và những đầu tóc giả không có tác dụng ‘trẻ hóa’ mà chỉ có tác dụng... ‘đánh lạc hướng’ mà thôi.

Những cái vòng 12 tháng vẫn đều đều đi qua dù đó là năm mới hay năm cũ. Nó vốn bản nhiên, không bi quan, không lạc quan; cũng không nắm níu gì cả. Nếu lạc quan sản sinh ra những từ ngữ ‘có cánh’ trong báo chí ngày xuân thì bi quan sản sinh ra những từ ngữ ướt sũng nước mắt trong những bài ‘tuyệt tình ca’. Cả hai đều cố nhuộm màu và cách điệu sự thật, ngoài tác dụng thưởng ngoạn cho người đọc còn có những tác dụng phụ, nào ai biết. Sao người ta không chịu để sự thật tự hiển hiện diện mục của nó mà cứ phải can thiệp vào, cứ mãi ‘bôi son’ cho nó trở nên ‘trẻ mãi’ ‘xuân vĩnh viễn’ ‘xuân bất tận’ hay ‘bôi tro’ cho nó để nó thành đối tượng rên rĩ: ‘Ta có chờ đâu có đợi đâu/ Xuân ơi, ngươi đến chỉ thêm sầu...’ Mặt khác, khuynh hướng đổ công sức ra nắm níu quá khứ trẻ trung vàng son của ‘thời xưa ấy’ tuy vẫn nhận được sự cảm thông nhưng rõ ràng đó là con đường vô vọng và đau khổ. Hãy quay về con đường mà đức Phật để lại, lắng lòng nghe khắp nơi trong không gian những rung động của vô thường, những bước chân của tiến trình sinh lão bệnh tử, thành tựu hoại không. Đó là bước tiến của một đoàn đại quân ‘không ai điều đình được’ như kinh Nhất Dạ Hiền Giả đã trình bày. Con đường mà đức Phật để lại là con đường của trí tuệ thong dong. Chấp nhận biến đổi bên ngoài, vui vẽ với quá trình lão hóa bên trong là một trong những mục tiêu phấn đấu quan trọng nhất của một đời người. Thành tựu được mục tiêu này thì chúng ta có được tự do và hưởng được một trong những niềm vui lớn nhất của kiếp sống dù đó là năm cũ hay năm mới.

TheNhu

Wednesday, May 2, 2007

Chiều Cuối Năm

No comments:

Blog Archive

About Me